Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
34. utrimque nudata equite erat Punica
acies cum pedes concurrit, nec spe nec viribus iam
par. ad hoc dictu parva sed magna eadem in re
gerenda momenta:1 congruens clamor ab Romanis
eoque maior et terribilior, dissonae illis, ut gentium
multarum discrepantibus linguis, voces;
[2]
pugna
Romana stabilis et suo et armorum pondere
[p. 494]
incumbentium in hostem, concursatio et velocitas illinc2 maior quam vis.
[3]
igitur primo impetu extemplo movere loco hostium aciem Romani. ala deinde et
umbonibus3 pulsantes, in summotos gradu inlato, aliquantum spatii velut nullo resistente incessere,
[4?]
urgentibus et novissimis primos ut semel motam
aciem sensere, quod ipsum vim magnam ad pellendum
hostem addebat.
[5]
apud hostes auxiliares cedentes
secunda acies, Afri et Carthaginienses, adeo non
sustinebant ut contra etiam, ne resistentes pertinaciter primos4 caedendo ad se perveniret hostis, pedem referrent.
[6]
igitur auxiliares terga dant repente, et in suos versi partim refugere in secundam aciem, partim non recipientes caedere, ut et paulo ante non adiuti et tunc exclusi.
[7]
et prope duo iam
permixta proelia erant, cum Carthaginienses simul
cum hostibus, simul cum suis cogerentur manus
conserere.
[8]
non tamen ita perculsos iratosque in
aciem accepere, sed densatis ordinibus in cornua
vacuumque circa campum extra proelium eiecere,5 ne pavido6 fuga volneribusque7 milite sinceram et integram aciem miscerent. [p. 496]
[9]
ceterum tanta strages8 hominum armorumque9 locum in quo steterant paulo ante auxiliares compleverat ut prope difficilior transitus esset quam per confertos10 hostes fuerat.
[10]
itaque qui primi erant, hastati, per cumulos corporum armorumque et tabem11 sanguinis, qua quisque poterat, sequentes hostem et signa et ordines confuderunt. principum quoque signa fluctuari coeperant vagam ante se cernendo aciem.
[11]
quod Scipio ubi vidit, receptui
propere canere hastatis iussit et sauciis in postremam
aciem subductis principes triariosque in cornua
inducit, quo tutior firmiorque media hastatorum acies
esset.
[12]
ita novum de integro proelium ortum est;
quippe ad veros hostes perventum erat, et armorum
genere et usu militiae et fama rerum gestarum et
magnitudine vel spei vel periculi pares.
[13]
Sed et
numero superior Romanus erat et animo, quod iam
equites, iam elephantos fuderat, iam prima acie
pulsa in secundam pugnabat.
1 Magna . . . momenta CBDANV (adding res A3J): magni . . . momenti res k Aldus, Froben, Madvig (om. res).
2 A.U.C. 552
3 umbonibus A3VJK Aldus, Froben: umboni CBDA: -one A6.
4 primos A3VJK Aldus, Froben: primo CBDAN.
5 eiecere N3VJK Aldus, Froben: eicere CBDAN.
6 pavido CBD: -dos ANVJK Aldus, Froben (with milites below, as have DANVJK).
7 -que n Aldus, Froben, Madvig, Conway: om. CBDA: VJK have et before noun.
8 strages N2 or N3（alt.）VJK Froben 2: strage CBDAN Aldus.
9 A.U.C. 552
10 confertos CBD1VJK Froben 2: -tissimos AN Aldus.
11 tabem Aldus, Eds.: tabe C: tabes BDAN: labem A3JK Froben 2: luem V.
Livy. Books XXVIII-XXX With An English Translation. Cambridge. Cambridge, Mass., Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1949: no copyright notice.
The Annenberg CPB/Project provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.