Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
42.
externa et nimis antiqua repeto;
Africa eadem ista et M. Atilius, insigne utriusque
fortunae exemplum, nobis documento sint.
[2]
ne tibi,
P. Corneli, cum ex alto Africam conspexeris, ludus
et iocus fuisse Hispaniae tuae uidebuntur. quid enim
simile?
[3]
pacato mari praeter oram Italiae Galliaeque
vectus Emporias in urbem sociorum classem adpulisti;
expositos milites per tutissima omnia ad socios et
amicos populi Romani Tarraconem duxisti;
[4]
ab Tarracone
[p. 475]
deinde iter per praesidia Romana; circa Hiberum
exercitus patris patruique tui post amissos imperatores
ferociores calamitate ipsa facti, et dux tumultuarius
quidem ille L. Marcius et militari suffragio ad tempus
lectus, ceterum, si nobilitas ac iusti honores adornarent,
claris imperatoribus qualibet arte belli par;
[5]
oppugnata
per summum otium Carthago nullo trium Punicorum
exercituum socios defendente;
[6]
cetera, neque ea elevo,
nullo tamen modo Africo bello comparanda, ubi non
portus ullus classi nostrae apertus, non ager pacatus,
non civitas socia, non rex amicus, non consistendi
usquam locus, non procedendi;
[7]
quacumque circumspexeris, hostilia omnia atque infesta. an Syphaci
Numidisque credis? satis sit semel creditum: non
semper temeritas est felix, et fraus fidem in parvis
sibi praestruit, ut, cum operae pretium sit, cum mercede magna fallat.
[8]
non hostes patrem patruumque tuum
armis prius quam Celtiberi socii fraude circumvenerunt;
nec tibi ipsi a Magone et Hasdrubale, hostium ducibus, quantum ab Indibili et Mandonio, in fidem acceptis, periculi fuit.
[9]
Numidis tu credere potes, defectionem militum tuorum expertus? et Syphax et
Masinissa se quam Carthaginienses malunt potentes
in Africa esse, Carthaginienses quam quemquam
alium.
[10]
nunc illos aemulatio inter se et omnes causae
certaminum acuunt, quia procul externus metus est;
ostende Romana arma et exercitum alienigenam, iam
velut ad commune restinguendum incendium concurrent.
[11]
aliter eidem illi Carthaginienses Hispaniam defenderunt, aliter moenia patriae, templa deum, aras et
focos defendent, cum euntes in proelium pavida prosequetur coniunx et parvi liberi occursabunt.
[12]
quid
porro, si satis confisi Carthaginienses consensu Africae,
fide sociorum regum, moenibus suis, cum tuo exercitusque tui praesidio nudatam Italiam viderint, ultro
ipsi novum exercitum in Italiam aut ex Africa miserint,
[13]
aut Magonem, quem a Baliaribus classe transmissa
[p. 476]
iam praeter oram Ligurum Alpinorum vectari
constat, Hannibali se coniungere iusserint?
[14]
nempe in
eodem terrore erimus, in quo nuper fuimus, cum Hasdrubal in Italiam transcendit, quem tu, qui non solum
Carthaginem sed omnem Africam exercitu tuo es
clausurus, e manibus tuis in Italiam emisisti.
[15]
victum
a te dices: eo quidem minus vellem, et id tua, non
rei publicae solum causa, iter datum victo in Italiam
esse. patere nos omnia, quae prospera tibi ac populi
Romani imperio evenere, tuo consilio adsignare, adversa casibus incertis belli et fortunae delegare:
[16]
quo
melior fortiorque es, eo magis talem praesidem sibi
patria atque universa Italia retinet. non potes ne ipse
quidem dissimulare, ubi Hannibal sit, ibi caput atque
arcem huius belli esse, quippe qui prae te feras eam
tibi causam traiciendi in Africam esse, ut Hannibalem
eo trahas:
[17]
sive hic igitur sive illic, cum Hannibale
est tibi futura res. utrum tandem ergo firmior eris
in Africa solus an hic tuo conlegaeque tui exercitu
coniuncto? ne Claudius quidem et Livius consules
tam recenti exemplo, quantum id intersit, documento
sunt?
[18]
quid? Hannibalem utrum tandem extremus angulus agri Bruttii, frustra iam diu poscentem ab domo
auxilia, an propinqua Carthago et tota socia Africa
potentiorem armis virisque faciet?
[19]
quod istud consilium
est, ibi malle decernere, ubi tuae dimidio minores
copiae sint, hostium multo maiores, quam ubi duobus
exercitibus adversus unum tot proeliis et tam diuturna
ac gravi militia fessum pugnandum sit?
[20]
quam compar
consilium tuum parentis tui consilio sit, reputa. ille
consul profectus in Hispaniam, ut Hannibali ab Alpibus
descendenti occurreret, in Italiam ex provincia rediit:
tu, cum Hannibal in Italia sit, relinquere Italiam
paras,
[21]
non quia rei publicae id utile, sed quia tibi
amplum et gloriosum censes esse, sicut cum provincia
et exercitu relicto sine lege, sine senatus consulto
duabus navibus populi Romani imperator fortunam
[p. 477]
publicam et maiestatem imperii, quae tum in tuo capite
periclitabantur, commisisti.
[22]
ego P. Cornelium
publicae nobisque, non sibi ipsi privatim creatum
consulem existimo, exercitusque ad custodiam urbis
atque Italiae scriptos esse, non quos regio more per
superbiam consules, quo terrarum velint, traiciant."
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.