Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 27
Frank Gardner Moore, Professor Emeritus in Columbia University, Ed.

13. Marcellus, postquam in castra reditum est, contionem adeo saevam atque acerbam apud milites habuit ut proelio per diem totum infeliciter tolerato tristior iis irati ducis oratio esset. [2] “dis immortalibus, ut in tali re, laudes gratesque,” inquit “ago quod victor hostis cum tanto pavore incidentibus vobis in vallum portasque non ipsa castra est adgressus; deseruissetis profecto eodem terrore castra quo omisistis pugnam. [3] qui pavor hic, qui terror, quae repente qui et cum quibus pugnaretis oblivio animos cepit? nempe idem sunt hi hostes quos vincendo et victos sequendo priorem aestatem¹ absumpsistis, [4?] quibus dies noctesque fugientibus per hos dies institistis, quos levibus proeliis fatigastis,² quos hesterno die nec iter facere nec castra ponere passi estis. [5] omitto ea quibus gloriari potestis; cuius et ipsius pudere ac paenitere vos oportet referam³ : [p. 260] nempe aequis manibus hesterno die diremistis⁴ pugnam. [6] quid haec nox, quid hic dies attulit? vestrae iis copiae inminutae sunt an illorum auctae? non equidem mihi cum exercitu meo loqui videor nec cum Romanis militibus: corpora tantum atque arma sunt eadem. [7] An, si eosdem animos habuissetis, terga vestra vidisset hostis? signa alicui manipulo aut cohorti ademisset?⁵ adhuc caesis legionibus Romanis gloriabatur: vos illi hodierno die primum fugati exercitus dedistis decus.” [8] clamor inde ortus ut veniam eius diei daret; ubi vellet deinde experiretur militum suorum animos. “ego vero experiar,” inquit “milites, et vos crastino die in aciem educam, ut victores potius quam victi veniam impetretis quam petitis.” [9] cohortibus quae signa amiserant hordeum dari iussit, centurionesque manipulorum quorum signa amissa fuerant destrictis gladiis discinctos destituit; et ut postero die omnes, pedites equites,⁶ armati adessent edixit. [10] ita contio dimissa fatentium iure ac merito sese increpitos, neque illo die virum quemquam in acie Romana fuisse praeter unum ducem, cui aut morte satisfaciendum aut egregia victoria esset.

[11] postero die armati ornatique⁷ ad edictum aderant. [p. 262] imperator eos conlaudat pronuntiatque a quibus⁸ orta pridie fuga esset cohortesque quae signa amisissent se in primam aciem inducturum; [12] edicere iam sese omnibus pugnandum ac vincendum esse et adnitendum singulis universisque ne prius hesternae fugae quam hodiernae victoriae fama Romam perveniat. [13] inde cibo corpora firmare iussi, ut, si longior pugna esset, viribus sufficerent. ubi omnia dicta factaque sunt quibus excitarentur animi militum in aciem procedunt.