Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 22
Benjamin Oliver Foster, Ph.D., Ed.

6. tres ferme horas pugnatum est et ubique atrociter; circa consulem tamen acrior infestiorque pugna.¹ [2] eum et robora virorum sequebantur, et ipse, quacumque in parte premi ac laborare senserat suos, impigre ferebat opem; [3] insignemque armis et hostes summa vi petebant et tuebantur cives, donec Insuber eques—Ducario nomen erat—facie quoque noscitans consulem, “en” inquit “hic est,”² popularibus suis, “qui legiones nostras cecidit agrosque et urbem est depopulatus; [4] iam ego hane victimam manibus peremptorum foede civium dabo;” subditisque calcaribus equo per confertissimam hostium turbam impetum facit obtruncatoque prius armigero, qui se infesto venienti obviam obiecerat, consulem lancea transfixit; spoliare cupientem triarii obiectis scutis arcuere.

[5] magnae partis fuga inde primum coepit; et iam nec lacus nec montes pavori obstabant; per omnia arta praeruptaque velut caeci evadunt, armaque et viri super alios alii³ praecipitantur. [6] pars magna, ubi locus fugae deest, per prima vada paludis in aquam progressi, quoad capitibus umerisque⁴ exstare [p. 220] possunt sese immergunt. fuere quos inconsultus⁵ pavor nando etiam capessere fugam impulerit, [7?] quae ubi immensa ac sine spe erat, aut deficientibus animis hauriebantur gurgitibus aut nequiquam fessi vada retro⁶ aegerrime repetebant atque ibi ab ingressis aquam hostium equitibus passim trucidabantur.

[8] sex milia ferme primi agminis per adversos hostes eruptione impigre facta, ignari omnium quae post se agerentur, ex saltu evasere; et cum in tumulo quodam constitissent, clamorem modo ac sonum armorum audientes, quae fortuna pugnae esset neque scire nec perspicere prae caligine poterant. [9] inclinata denique re cum incalescente sole dispulsa nebula aperuisset diem, tum liquida iam luce montes campique perditas res stratamque ostendere foede Romanam aciem. [10] itaque, ne in conspectos procul immitteretur eques, sublatis raptim signis quam citatissimo poterant agmine sese abripuerunt. [11] postero die cum super cetera extrema fames etiam instaret, fidem dante Maharbale, qui cum omnibus equestribus copiis nocte consecutus erat, si arma tradidissent, abire cum singulis vestimentis passurum, sese dediderunt; [12] quae Punica religione servata fides ab Hannibale est, atque in vincula omnes coniecti.