This text is part of:
Search the Perseus Catalog for:
Table of Contents:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
36. is erit ergo eloquens qui ad id quodcumque decebit poterit
accommodare orationem. Quod cum statuerit, tum ut
quidque erit dicendum ita dicet, nec satura ieiune nec
grandia minute nec item contra, sed erit rebus ipsis par et
aequalis oratio.
[124]
principia verecunda, nondum1 elatis incensa
verbis, sed acuta sententiis vel ad offensionem adversarii
vel ad commendationem sui. Narrationes credibiles
nec historico2 sed prope cotidiano sermone explicatae dilucide.
Dein si tenuis causa est3, tum4 etiam argumentandi
tenue filum et in docendo et in refellendo, idque ita tenebitur,
ut quanta ad rem tanta ad orationem fiat accessio.
[125]
cum vero causa ea inciderit in qua vis eloquentiae possit
expromi, tum se latius fundet orator, tum reget et flectet
animos et sic adficiet ut volet, id est ut causae natura et
ratio temporis postulabit.
sed erit duplex eius omnis ornatus ille admirabilis, pro-
[p. 2039]
pter quem ascendit in tantum honorem eloquentia5. Nam
cum omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut
verbum nullum nisi aut grave aut elegans excidat6, tum
sunt maxime luminosae et quasi actuosae partes duae:
quarum alteram in universi generis quaestione pono, quam,
ut supra dixi, Graeci appellant θέσιν, alteram in augendis
amplificandisque rebus, quae ab isdem αὔξησις est nominata.
[126]
quae etsi aequabiliter7 toto corpore orationis fusa
esse debet, tamen in communibus locis maxime excellet8;
qui communes sunt9 appellati eo quod videntur multarum
idem esse causarum, sed proprii10 singularum esse debebunt.
At11 vero illa pars orationis, quae est de genere universo,
totas causas saepe continet. Quicquid est enim illud in
quo quasi certamen est controversiae, quod Graece κρινόμενον
dicitur, id ita dici placet, ut traducatur ad perpetuam
quaestionem atque uti de12 universo genere dicatur, nisi cum
de vero ambigitur13, quod quaeri coniectura solet.
[127]
dicetur
autem non Peripateticorum more—est enim illorum exercitatio
elegans iam inde ab Aristotele constituta—, sed aliquanto
nervosius et ita de re communia dicentur, ut et pro
reis multa leniter dicantur et in adversaries aspere. Augendis
vero rebus et contra abiciendis nihil est quod non perficere
possit oratio; quod et14 inter media argumenta
faciendum est quotiescumque dabitur vel amplificandi vel
minuendi locus, et paene infinite in perorando.
1 nondum Al: non Lm
2 historicae A
3 si tenuis causa est, cod. Vict.: si tenuis causa erit Jahn: si tenues causae AL
4 tum L: om. A
5 sed erit... eloquentia secl. Bake
6 sic ut... excidat secl. Bake
7 aequabiliter emend. vetus: aequaliter AL
8 debent ... excellent maluit Bake
9 sunt add. vulg.
10 proprio A
11 at vulg.: ac AL
12 uti de Stangl: ut inde A: ut de L
13 ambigetur L: ambigitur A
14 et om. A
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Rhetorica, Tomus II. A. S. Wilkins. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1911. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The Mellon Foundation provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.