previous next

Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics

Hymnus in honorem Passionis Laurentii Beatissimi Martyris.


Antiqua fanorum parens,
iam Roma Christo dedita,
Laurentio victrix duce
ritum triumphas barbarum.
5reges superbos viceras
populosque frenis presseras,
nunc monstruosis idolis
inponis imperii iugum.
haec sola derat gloria
10urbis togatae insignibus,
feritate capta gentium
domaret ut spurcum Iovem,
non turbulentis viribus
Cossi, Camilli aut Caesaris,
15sed martyris Laurentii
non incruento proelio.
armata pugnavit fides,
proprii cruoris prodiga;
nam morte mortem diruit,
20ac semet inpendit sibi.
fore hoc sacerdos dixerat
iam Xystus adfixus cruci, [p. 110]
Laurentium flentem videns
crucis sub ipso stipite:
25desiste discessu meo
fletum dolenter fundere!
praecedo, frater; tu quoque
post hoc sequeris triduum.’
extrema vox episcopi
30praenuntiatrix gloriae
nihil fefellit: nam dies
praedicta palmam praetulit. 1
qua voce, quantis laudibus
celebrabo mortis ordinem?
35quo passionem carmine
digne retexens concinam?
hic primus e septem viris
qui stant ad aram proximi,
Levita sublimis gradu
40et ceteris praestantior,
claustris sacrorum praeerat,
caelestis arcanum domus
fidis gubernans clavibus
votasque dispensans opes.
45versat famem pecuniae
praefectus urbi 2 regiae,
minister insani ducis,
exactor auri et sanguinis,
qua vi latentes cruat
50nummos, operta existimans
talenta sub sacrariis
cumulosque congestos tegi.
Laurentium sisti iubet,
exquirit arcam ditibus
55massis refertam et fulgidae
montes monetae conditos. [p. 112]
soletis,’ inquit, ‘conqueri
saevire nos iusto amplius,
cum Christiana corpora
60plus quam cruente scindimus.
abest atrocioribus
censura fervens motibus;
blande et quiete efflagito
quod sponte obire debeas.
65hunc esse vestris orgiis
moremque et artem proditum est,
hanc disciplinam foederis,
libent ut auro antistites.
argenteis scyphis ferunt
70fumare sacrum sanguinem,
auroque nocturnis sacris
adstare fixos cereos.
tum summa cura est fratribus,
ut sermo testatur loquax,
75offerre fundis venditis
sestertiorum milia.
addicta avorum praedia
foedis sub auctionibus
successor exheres gemit
80sanctis egens parentibus.
haec occuluntur abditis
ecclesiarum in angulis,
et summa pietas creditur
nudare dulces liberos.
85deprome thesauros, malis
suadendo quos praestrigiis
exaggeratos obtines,
nigrante quos claudis specu.
hoc poscit usus publicus,
90hoc fiscus, hoc aerarium, [p. 114]
ut dedita stipendiis
ducem iuvet pecunia.
sic dogma vestrum est, audio:
suum quibusque reddito.
95en Caesar agnoscit suum
nomisma nummis inditum.
quod Caesaris scis, Caesari
da, nempe iustum postulo,
ni fallor, haud ullam tuus
100signat Deus pecuniam,
nec, cum veniret, aureos
secum Philippos detulit,
praecepta sed verbis dedit,
inanis a marsuppio.
105inplete dictorum fidem
qua 1 vos per orbem venditis:
nummos libenter reddite,
estote verbis divites.’
nil asperum Laurentius
110refert ad ista aut turbidum,
sed, ut paratus obsequi,
obtemperanter adnuit.
est dives,’ inquit, ‘non nego,
habetque nostra ecclesia
115opumque et auri plurimum,
nec quisquam in orbe est ditior.
is ipse tantum non habet
argenteorum aenigmatum
Augustus arcem possidens,
120cui nummus omnis scribitur.
sed nec recuso prodere
locupletis arcam numinis;
vulgabo cuncta et proferam
pretiosa quae Christus tenet. [p. 116]
125unum sed orans flagito,
indutiarum paululum,
quo fungar efficacius
promissionis munere,
dum tota digestim mihi
130Christi supellex scribitur;
nam calculanda primitus,
tum subnotanda est summula.’
laetus tumescit gaudio
praefectus ac spem 1 devorat,
135aurum velut iam conditum
domi maneret gestiens.
pepigere tempus tridui,
laudatus inde absolvitur
Laurentius, sponsor sui
140et sponsor ingentis lucri.
tribus per urbem cursitat
diebus infirma agmina
omnesque qui poscunt stipem
cogens in unum et congregans.
145illic utrisque obtutibus
orbes cavatos praeferens
baculo regebat praevio
errore nutantem gradum,
et claudus infracto genu,
150vel crure trunco semipes,
breviorve planta ex altera
gressum trahebat inparem.
est ulcerosis artubus
qui tabe corrupta fluat,
155est cuius arens dextera
nervos in ulnam contrahat.
tales plateis omnibus
exquirit, adsuetos ali [p. 118]
ecclesiae matris penu,
160quos ipse promus noverat.
recenset exim singulos
scribens viritim nomina,
longo et locatos ordine
adstare pro templo iubet.
165praescriptus et iam fluxerat
dies: furebat fervidus
iudex avaro spiritu,
promissa solvi efflagitans.
tum martyr: ‘adsistas velim
170coramque dispositas opes
mirere, quas noster Deus
praedives in sanctis habet.
videbis ingens atrium
fulgere vasis aureis,
175et per patentes porticus
structos talentis ordines.’
it ille nec pudet sequi,
ventum ad sacratam ianuam,
stabant catervae pauperum,
180inculta visu examina.
fragor rogantum tollitur:
praefectus horrescit stupens,
conversus in Laurentium,
oculisque turbatis minax.
185contra ille, ‘quid frendens,’ ait,
minitans? aut quid displicet?
num sordida haec aut vilia,
num despuenda existimas?
aurum, quod ardenter sitis,
190effossa gignunt rudera
et de metallis squalidis
poenalis excudit labor, [p. 120]
torrens vel amnis turbidis
volvens harenis inplicat;
195quod terrulentum ac sordidum
flammis necesse est decoqui.
pudor per aurum solvitur,
violatur auro integritas,
pax occidit, fides perit,
200leges et ipsae intercidunt.
quid tu venenum gloriae
extollis et magni putas?
si quaeris aurum verius,
lux est et humanum genus.
205hi sunt alumni luminis,
quos corpus artat debile,
ne per salutem viscerum
mens insolescat turgida.
cum membra morbus dissicit,
210animus viget robustior,
membris vicissim fortibus
vis sauciatur sensuum.
nam sanguis in culpam calens
minus ministrat virium
215si fervor effetus malis
clumbe virus contrahat.
si forte detur optio,
malim dolore asperrimo
fragmenta membrorum pati
220et pulcher intus vivere.
committe formas pestium
et confer alternas lues:
carnisne morbus foedior,
an mentis et morum ulcera?
225nostri per artus debiles
intus decoris integri [p. 122]
sensum venusti innoxium
laboris 1 expertes gerunt.
vestros valentes corpore
230interna corrumpit lepra,
errorque mancum claudicat
et caeca fraus nihil videt.
quemvis tuorum principum,1
qui veste et ore praenitent,
235magis probabo debilem
quam quis meorum est pauperum
hunc, qui superbit serico,
quem currus inflatum vehit,
hydrops aquosus lucido
240tendit veneno intrinsecus.
ast hic avarus contrahit
manus recurvas et volam
plicans aduncis unguibus
laxare nervos non valet.
245istum libido foetida
per scorta tractum publica
luto et cloacis inquinat,
dum spurca mendicat stupra.
quid? ille fervens ambitu
250sitimque honoris aestuans
mersisne anhelat febribus
atque igne venarum furit?
quisquis tacendi intemperans
silenda prurit prodere,
255vexatur et scalpit iecur
scabiemque cordis sustinet.
quid invidorum pectorum
strumas retexam turgidas?
quid purulenta et livida
260malignitatum vulnera? [p. 124]
tute ipse, qui Romam regis,
contemptor aeterni Dei,
dum daemonum sordes colis,
morbo laboras regio.
265hi, quos superbus despicis,
quos execrandos iudicas,
brevi ulcerosos exuent
artus et incolumes erunt,
cum carne corruptissima
270tandem soluti ac liberi
pulcherrimo vitae statu
in arce lucebunt Patris,
non sordidati aut debiles,
sicut videntur interim,
275sed purpurantibus stolis
clari et coronis aureis.
tunc, si facultas subpetat,
coram tuis obtutibus
istos potentes saeculi
280velim recensendos dari.
pannis videres obsitos
et mucculentis naribus,
mentum salivis uvidum,
lipposque palpebra putri.
285peccante nil est taetrius,
nil tam leprosum aut putidum
cruda est cicatrix criminum
oletque ut antrum Tartari.
animabus inversa vice
290corrupta forma infligitur,
quas pulcher aspectus prius
in corpore oblectaverat.
en ergo nummos aureos,
quos proxime spoponderam, [p. 126]
295quos nec favillis obruat
ruina nec fur subtrahat.
nunc addo gemmas nobiles,
ne pauperem Christum putes,
gemmas corusci luminis,
300ornatur hoc templum quibus.
cernis sacratas virgines,
miraris intactas anus,
primique post damnum tori
ignis secundi nescias.
305hoc est monile ecclesiae,
his illa gemmis comitur;
dotata sic Christo placet,
sic ornat altum verticem.
eccum talenta, suscipe,
310ornabis urbem Romulam,
ditabis et rem principis,
fies et ipse ditior.’
ridemur,’ exclamat furens 1
praefectus, ‘et miris modis
315per tot figuras ludimur:
et vivit insanum caput!
inpune tantas, furcifer,
strophas cavillo mimico
te nexuisse existimas,
320dum scurra saltas fabulam?
concinna visa urbanitas
tractare nosmet ludicris?
egon 2 cachinnis venditus
acroma festivum fui?
325adeone nulla austeritas,
censura nulla est fascibus?
adeon securem publicam
mollis retudit lenitas? [p. 128]
dicis, ' libenter oppetam,
330votiva mors est martyri.'
est ista vobis, novimus,
persuasionis vanitas.
sed non volenti inpertiam
praestetur ut mortis citae
335conpendiosus exitus,
perire raptim non dabo.
vitam tenebo et differam
poenis morarum iugibus,
et mors inextricabilis
340longos dolores protrahet.
prunas tepentes sternite,
ne fervor ignitus nimis
os contumacis occupet
et cordis intret abdita.
345vapor senescens langueat,
qui fusus adflatu levi
tormenta sensim temperet
semustulati corporis.
bene est quod ipse ex omnibus
350mysteriarches incidit;
hic solus exemplum dabit
quid mox timere debeant.
conscende constratum rogum,
ecumbe digno lectulo;
355tunc, si libebit, disputa
nil esse Vulcanum meum.’
haec fante praefecto truces
hinc inde tortores parant
nudare amictu martyrem,
360vincire membra et tendere.
illi os decore splenduit
fulgorque circumfusus est. [p. 130]
talem revertens legifer
de monte vultum detulit,
365Iudaea quem plebs aureo
bove inquinata et decolor
expavit et faciem retro
detorsit inpatiens Dei.
talemque et ille praetulit
370oris corusci gloriam
Stephanus per imbrem saxeum
caelos apertos intuens.
inluminatum hoc eminus
recens piatis fratribus,
375baptisma quos nuper datum
Christi capaces fecerat;
ast inpiorum caecitas,
os oblitum noctis situ
nigrante sub velamine
380obducta, clarum non videt,
Aegyptiae plagae in modum,
quae, cum tenebris barbaros
damnaret, Hebraeis diem
sudo exhibebat lumine.
385quin ipsa odoris qualitas
adusta quam reddit cutis
diversa utrosque permovet:
his nidor, illis nectar est,
idemque sensus dispari
390variatus aura aut adficit
horrore nares vindice
aut mulcet oblectamine.
sic ignis aeternus Deus,
nam Christus ignis verus est;
395is ipse conplet lumine
iustos et urit noxios. [p. 132]
postquam vapor diutinus
decoxit exustum latus,
ultro e catasta iudicem
400conpellat adfatu brevi:
converte partem corporis
satis crematam iugiter,
et fac periclum, quid tuus
Vulcanus ardens egerit.’
405praefectus inverti iubet.
tunc ille: ‘coctum est, devora,
et experimentum cape
sit crudum an assum suavius.’
haec ludibundus dixerat,
410caelum deinde suspicit,
et congemescens obsecrat
miseratus urbem Romulam:
o Christe, nomen 1 unicum,
o splendor, o virtus Patris,
415o factor orbis et poli,
atque auctor horum moenium,
qui sceptra Romae in vertice
rerum locasti, sanciens
mundum Quirinali togae
420servire et armis cedere,
ut discrepantum gentium
mores et observantiam
linguasque et ingenia et sacra
unis domares legibus,
425en omne sub regnum Remi
mortale concessit genus,
idem loquuntur dissoni
ritus, id ipsum sentiunt.
hoc destinatum quo magis
430ius Christiani nominis, [p. 134]
quodcumque terrarum iacet,
uno inligaret vinculo.
da, Christe, Romanis tuis
sit Christiana ut civitas,
435per quam dedisti ut ceteris
mens una sacrorum foret.
confoederantur omnia
hinc inde membra in symbolum.
mansuescit orbis subditus,
440mansuescat et summum caput.
advertat abiunctas plagas
coire in unam gratiam;
fiat fidelis Romulus,
et ipse iam credat Numa.
445confundit error Troicus
adhuc Catonum curiam,
veneratus occultis focis
Phrygum penates exules.
Ianum bifrontem et Sterculum
450colit senatus (horreo
tot monstra patrum dicere)
et festa Saturni senis.
absterge, Christe, hoc dedecus,
emitte Gabriel tuum,
455agnoscat ut verum Deum
errans Iuli caecitas.
et iam tenemus obsides
fidissimos huius spei,
hic nempe iam regnant duo
460apostolorum principes,
alter vocator gentium,
alter cathedram possidens [p. 136]
primam recludit creditas
aeternitatis ianuas.
465discede, adulter Iuppiter,
stupro sororis oblite,
relinque Romam liberam,
plebemque iam Christi fuge.
te Paulus hinc exterminat,
470te sanguis exturbat Petri,
tibi id, quod ipse armaveras,
factum Neronis officit.
video futurum principem
quandoque, qui servus Dei
475taetris sacrorum sordibus
servire Romam non sinat,
qui templa claudat vectibus,
valvas eburnas obstruat,
nefasta damnet limina,
480obdens aenos pessulos.
tunc pura ab omni sanguine
tandem nitebunt marmora,
stabunt et aera innoxia,
quae nunc habentur idola.’
485hic finis orandi fuit
et finis idem vinculi
carnalis: erupit volens
vocem secutus spiritus.
vexere corpus subditis
490cervicibus quidam patres,
quos mira libertas viri
ambire Christum suaserat.
repens medullas indoles
adflarat et coegerat
495amore sublimis Dei
odisse nugas pristinas. [p. 138]
refrixit ex illo die
cultus deorum turpium:
plebs in sacellis rarior,
500Christi ad tribunal curritur.
sic dimicans Laurentius
non ense praecinxit latus,
hostile sed ferrum retro
torquens in auctorem tulit.
505dum daemon invictum Dei
testem lacessit proelio,
perfossus ipse concidit
et stratus aeternum iacet.
mors illa sancti martyris
510mors vera templorum fuit;
tunc Vesta Palladios Lares
inpune sensit deseri.
quidquid Quiritum sueverat
orare simpuvium Numae,
515Christi frequentans atria
hymnis resultat martyrem.
ipsa et senatus lumina,
quondam luperci aut flamines,
apostolorum et martyrum
520exosculantur limina.
videmus inlustres domos,
sexu ex utroque nobiles,
offerre votis pignera
clarissimorum liberum.
525vittatus olim pontifex
adscitur in signum crucis,
aedemque, Laurenti, tuam
Vestalis intrat Claudia.
O ter quaterque et septies
530beatus urbis incola, [p. 140]
qui te ac tuorum comminus
sedem celebrat ossuum,
cui propter advolvi licet,
qui fletibus spargit locum,
535qui pectus in terram premit,
qui vota fundit murmure.
nos Vasco Hiberus dividit
binis remotos Alpibus,
trans Cottianorum iuga,
540trans et Pyrenas ninguidos.
vix fama nota est, abditis
quam plena sanctis Roma sit,
quam dives urbanum solum
sacris sepulcris floreat.
545sed qui caremus his bonis
nec sanguinis vestigia
videre coram possumus,
caelum intuemur eminus.
sic, sancte Laurenti, tuam
550nos passionem quaerimus:
est aula nam duplex tibi,
hic corporis, mentis polo.
illic inenarrabili
allectus urbi municeps
555aeternae in arce curiae
gestas coronam civicam.
videor videre inlustribus
gemmis coruscantem virum,
quem Roma caelestis sibi
560legit perennem consulem.
quae sit potestas credita
et muneris quantum datum,
probant Quintum gaudia,
quibus rogatus adnuis. [p. 142]
565quod quisque supplex postulat,
fert inpetratum prospere;
poscunt, iocantur,1 indicant,
et tristis haud ullus redit,
ceu praesto semper adsies
570tuosque alumnos urbicos
lactante conplexus sinu
paterno amore nutrias.
hos inter, o Christi decus,
audi poetam rusticum
575cordis fatentem crimina
et facta prodentem sua.
indignus, agnosco et scio,
quem Christus ipse exaudiat,
sed per patronos martyras
580potest medellam consequi.
audi benignus supplicem
Christi reum Prudentium,
et servientem corpori
absolve vinclis saeculi.

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.

An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.

load Vocabulary Tool
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: