Satura XII
natali, Corvine, die mihi dulcior haec lux,,
qua festus promissa deis animalia caespes
expectat, niveam reginae ducimus agnam,
par vellus dabitur pugnanti Gorgone Maura;
5sed procul extensum petulans quatit hostia funem
Tarpeio servata Iovi frontemque coruscat,
quippe ferox vitulus templis maturus et arae
spargendusque mero, quem iam pudet ubera matris
ducere, qui vexat nascenti robora cornu,
10si res ampla domi similisque adfectibus esset,
pinguior Hispulla traheretur taurus et ipsa
mole piger nec finitima nutritus in herba,
laeta sed ostendens Clitumni pascua sanguis
iret et a grandi cervix ferienda ministro
ob reditum trepidantis adhuc horrendaque passi
nuper et incolumem sese mirantis amici.
Nam praeter pelagi casus et fulminis ictus
evasit: densae caelum abscondere tenebrae
nube una subitusque antemnas inpulit ignis,
20cum se quisque illo percussum crederet et mox
attonitus nullum conferri posse putaret
naufragium velis ardentibus, omnia fiunt
talia, tam graviter, si quando poetica surgit
tempestas, genus ecce aliud discriminis audi
25et miserere iterum, quamquam sint cetera sortis
eiusdem pars dira quidem, sed cognita multis
et quam votiva testantur fana tabella
plurima; pictores quis nescit ab Iside pasci?
Accidit et nostro similis fortuna Catullo.
30cum plenus fluctu medius foret alveus et iam,
alternum puppis latus evertentibus undis,
arbori1 incertae, nullam prudentia cani
rectoris cum ferret opem, decidere iactu
coepit cum ventis, imitatus castora, qui se
35eunuchum ipse facit cupiens evadere damno
testiculi; adeo medicatum intellegit inguen.
‘fundite quae mea sunt,’ dicebat ‘cuncta’ Catullus,
praecipitare volens etiam pulcherrima, vestem
purpuream teneris quoque Maecenatibus aptam,
40atque alias quarum generosi graminis ipsum
infecit natura pecus, sed et egregius fons
viribus occultis et Baeticus adiuvat aer.
ille nec argentum dubitabat mittere, lances
Parthenio factas, urnae cratera capacem
45et dignum sitiente Pholo vel coniuge Fusci;
adde et bascaudas et mille escaria, multum
caelati, biberat quo callidus2 emptor Olynthi.
sed quis nunc alius qua mundi parte, quis audet
argento praeferre caput rebusque salutem?
50non propter vitam faciunt patrimonia quidam,
sed vitio caeci propter patrimonia vivunt.
Iactatur rerum utilium pars maxima, sed nec
damna levant, tunc adversis urguentibus illuc
reccidit ut malum ferro summitteret; ac se
55explicat angustum: discriminis ultima, quando
praesidia adferimus navem factura minorem,
i nunc et ventis animam committe dolato
confisus ligno, digitis a morte remotus
quattuor aut septem, si sit latissima, taedae;
60mox cum reticulis et pane et ventre lagonae,
aspice3 sumendas in tempestate secures.
Sed postquam iacuit planum mare, tempora postquam
prospera vectoris fatumque valentius Euro
et pelago, postquam Parcae meliora benigna
65pensa manu ducunt hilares et staminis albi
lanificae, modica nec multum fortior aura
ventus adest, inopi miserabilis arte cucurrit
vestibus extentis et quod superaverat unum
velo prora suo. iam deficientibus Austris
70spes vitae cum sole redit, tunc gratus Iulo
atque novercali sedes praelata Lavino
conspicitur sublimis apex, cui candida nomen
scrofa dedit, laetis Phrygibus mirabile sumen,
et numquam visis triginta clara mamillis.
75Tandem intrat positas inclusa per aequora moles
Tyrrhenamque pharon porrectaque brachia rursum
quae pelago occurrunt medio longeque relinquunt
Italiam; non sic igitur mirabere portus
quos natura dedit, sed trunca puppe magister
80interiora petit, Baianae pervia cumbae,
tuti stagna sinus, gaudent ibi vertice raso
garrula securi narrare pericula nautae.
Ite igitur, pueri, linguis animisque faventes
sertaque delubris et farra inponite cultris
85ac mollis ornate focos glaebamque virentem.
iam sequar et sacro, quod praestat, rite peracto
inde domum repetam, graciles ubi parva coronas
accipiunt fragili simulacra nitentia cera.
hic nostrum placabo Iovem Laribusque paternis
90tura dabo atque omnis violae iactabo colores.
cuncta nitent, longos erexit ianua ramos
et matutinis operatur festa lucernis.
Nec suspecta tibi sint haec, Corvine: Catullus,
pro cuius reditu tot pono altaria, parvos
95tres habet heredes, libet expectare quis aegram
et claudentem oculos gallinam inpendat amico
tam sterili; verum haec nimia est inpensa: coturnix
nulla umquam pro patre cadet, sentire calorem
si coepit locuples Gallitta et Pacius orbi,
100legitime fixis vcstitur tota libellis N
porticus, existunt qui promittant hecatomben,
quatenus hic non sunt nec venales elephanti,
nec Latio aut usquam sub nostro sidere talis
belua concipitur, sed furva gente petita
105arboribus Rutulis et Turni pascitur agro,
Caesaris armentum nulli servire paratum
privato, siquidem Tyrio parere solebant
Hannibali et nostris ducibus regique Molosso
horum maiores ac dorso ferre cohortis,
110partem aliquam belli, et euntem in proelia turrem.
nulla igitur mora per Novium, mora nulla per Histrum
Pacuvium, quin illud ebur ducatur ad aras
et cadat ante Lares Gallittae victima sola
tantis digna deis et captatoribus horum.
115alter enim, si concedas, mactare vovebit
de grege servorum magna et pulcherrima quaeque
corpora, vel pueris et frontibus ancillarum
inponet vittas, et siqua est nubilis illi
Iphigenia domi, dabit hanc altaribus, etsi
120non sperat tragicae furtiva piacula cervae.
Laudo meum civem, nec comparo testamento
mille rates; nam si Libitinam evaserit aeger,
delebit tabulas inclusus carcere nassae
post meritum sane mirandum atque omnia soli
125forsan Pacuvio breviter dabit, ille superbus
incedet victis rivalibus. ergo vides quam
grande operae pretium faciat iugulata Mycenis.
vivat Pacuvius quaeso vel Nestora totum,
possideat quantum rapuit Nero, montibus aurum
130exaequet, nec amet quemquam nec ametur ab ullo.
