Kalendae Decembres
Et Phoebus pater et severa Pallas
et M usae procul ite feriatae:
Iani vos revocabimus Kalendis.
Saturnus mihi compede exoluta
5et multo gravidus mero December
et ridens Iocus et Sales protervi
adsint, dum refero diem beatum
laeti Caesaris ebriamque aparchen.1
Vix Aurora novos movebat ortus,
10iam bellaria 2 linea pluebant
—hunc rorem veniens profudit eurus:
quicquid nobile Ponticis nucetis,
fecundis cadit aut iugis Idymes;
quod ramis pia germinat Damascos,
15et quod percoquit ebriosa Caunos,3
largis gratuitum cadit rapinis:
molles gaioli lucuntulique,
et massis Amerina non perustis
et mustaceus et latente palma
20praegnates caryotides cadebant. 4 5 6 [p. 66]
non tantis Hyas inserena nimbis
terras obruit aut soluta Plias,
qualis per cuneos hiems Latinos
plebem grandine contudit serena.
25ducat nubila Iuppiter per orbem
et latis pluvias minetur agris,
dum nostri Iovis hi ferantur imbres.
Ecce autem caveas subit per omnis
insignis specie, decora cultu
30plebes altera non minor sedente.
hi panaria candidasque mappas
subvectant epulasque lautiores;
illi marcida vina largiuntur:
Idaeos totidem putes ministros,
35orbem, qua melior severiorque est,
et gentes alis insimul 7 togatas,
et cum tot populos, beate,8 pascas,
hunc Annona diem superba nescit.9
i nunc saecula compara, Vetustas,
40antiqui Iovis aureumque tempus:
non sic libera vina tunc fluebant
nec tardum seges occupabat annum,
una vescitur omnis ordo mensa,
parvi, femina, plebs, eques, senatus:
45libertas reverentiam remisit.
et tu quin etiam—quis hoc vacare,10
uis promittere possit hoc deorum?—
nobiscum socias dapes inisti.
iam se, quisquis is est, inops, beatus,
50convivam ducis esse gloriatur.
Hos inter fremitus novosque luxus
spectandi levis effugit voluptas: 11 12 13 14 [p. 68]
stat sexus rudis insciusque ferri;
ut pugnae capit improbus viriles!
55credas ad Tanain ferumque Phasim
Thermodontiaeas calere turmas,
hic audax subit ordo pumilorum,
quos natura brevis statim peracta
nodosum semel in globum ligavit,
60edunt vulnera conseruntque dextras
et mortem sibi—qua manu!—minantur.
ridet Mars pater et cruenta Virtus
casuraeque vagis grues rapinis
mirantur pugiles 15 ferociores.
65Iam noctis propioribus sub umbris
dives sparsio quos agit tumultus!
hic intrant faciles emi puellae,
hic agnoscitur omne. quod theatris
aut forma placet aut probatur arte.
70hoc plaudunt grege Lydiae tumentes,
illic cymbala tinnulaeque Gades,
illic agmina confremunt Syrorum,
hic plebs scenica quique comminutis
permutant vitreis gregale sulpur.
75Inter quae subito cadunt volatu
immensae volucrum per astra nubes,
quas Nilus sacer horridusque Phasis,
quas udo Numidae legunt sub austro,
desunt qui rapiant sinusque pleni
80gaudent, dum nova lucra comparantur.
tollunt innumeras ad astra voces
Saturnalia principis sonantes 16 [p. 70]
et dulci dominum favore clamant:
hoc solum vetuit licere Caesar.
85Vixdum caerula nox subibat orbem,
descendit media nitens harena
densas flammeus orbis inter umbras
vincens Gnosiacae facem coronae,
conlucet polus ignibus nihilque
90obscurae patitur licere nocti,
fugit pigra Quies inersque Somnus
haec cernens alias abit in urbes,
quis spectacula, quis iocos licentes,
quis convivia, quis dapes inemptas,
95largi flumina quis canat Lyaei?
iam iam deficio tuoque Baccho 17
in serum trahor ebrius soporem.
Quos ibit procul hic dies per annos
quam nullo sacer exolescet aevo!
100dum montes Latii paterque Thybris.
dum stabit tua Roma dumque terris
quod reddis Capitolium manebit. 18
