P. Ovidius Naso, Metamorphoses
Hugo Magnus, Ed.

O genus attonitum gelidae formidine mortis,
quid Styga, quid manes et nomina vana timetis,
155materiem vatum, falsique pericula mundi?
Corpora, sive rogus flamma, seu tabe vetustas
abstulerit, mala posse pati non ulla putetis!
Morte carent animae, semperque priore relicta
sede novis domibus vivunt habitantque receptae.
160Ipse ego (nam memini) Troiani tempore belli
Panthoides Euphorbus eram, cui pectore quondam
haesit in adverso gravis hasta minoris Atridae:
cognovi clipeum, laevae gestamina nostrae,
nuper Abanteis templo Iunonis in Argis.

165Omnia mutantur, nihil interit: errat et illinc
huc venit, hinc illuc, et quoslibet occupat artus
spiritus eque feris humana in corpora transit
inque feras noster nec tempore deperit ullo;
utque novis facilis signatur cera figuris
170nec manet ut fuerat nec formas servat easdem,
sed tamen ipsa eadem est: animam sic semper eandem
esse, sed in varias doceo migrare figuras.
Ergo, ne pietas sit victa cupidine ventris,
parcite, vaticinor, cognatas caede nefanda
175exturbare animas, nec sanguine sanguis alatur!

Et quoniam magno feror aequore plenaque ventis
vela dedi: nihil est toto, quod perstet, in orbe.
Cuncta fluunt, omnisque vagans formatur imago;
ipsa quoque adsiduo labuntur tempora motu,
180non secus ac flumen, neque enim consistere flumen
nec levis hora potest, sed ut unda impellitur unda
urgeturque eadem veniente urgetque priorem,
tempora sic fugiunt pariter pariterque sequuntur
et nova sunt semper; nam quod fuit ante, relictum est,
185fitque quod haud fuerat, momentaque cuncta novantur.

Cernis et emensas in lucem tendere noctes,
et iubar hoc nitidum nigrae succedere nocti.
Nec color est idem caelo, cum lassa quiete
cuncta iacent media, cumque albo Lucifer exit
190clarus equo rursusque alius, cum praevia lucis
tradendum Phoebo Pallantias inficit orbem.
Ipse dei clipeus, terra cum tollitur ima,
mane rubet, terraque, rubet cum conditur ima,
candidus in summo est, melior natura quod illic
195aetheris est terraeque procul contagia fugit.
Nec par aut eadem nocturnae forma Dianae
esse potest umquam, semperque hodierna sequente,
si crescit, minor est, maior, si contrahit orbem.

Quid? non in species succedere quattuor annum
200adspicis, aetatis peragentem imitamina nostrae?
Nam tener ac lactens puerique simillimus aevo
vere novo est: tunc herba nitens et roboris expers
turget et insolida est et spe delectat agrestes.
Omnia tunc florent, florumque coloribus almus
205ludit ager, neque adhuc virtus in frondibus ulla est.
Transit in aestatem post ver robustior annus
fitque valens iuvenis: neque enim robustior aetas
ulla nec uberior, nec quae magis ardeat, ulla est.
Excipit autumnus, posito fervore iuventae
210maturus mitisque, inter iuvenemque senemque
temperie medius, sparsus quoque tempora canis.
Inde senilis hiems tremulo venit horrida passu,
aut spoliata suos, aut quos habet, alba capillos.

Nostra quoque ipsorum semper requieque sine ulla
215corpora vertuntur, nec, quod fuimusve sumusve,
cras erimus; fuit illa dies, qua semina tantum
spesque hominum primae matrisque habitavimus alvo.
Artifices natura manus admovit et angi
corpora visceribus distentae condita matris
220noluit eque domo vacuas emisit in auras.
Editus in lucem iacuit sine viribus infans;
mox quadrupes rituque tulit sua membra ferarum,
paulatimque tremens et nondum poplite firmo
constitit adiutis aliquo conamine nervis.
225Inde valens veloxque fuit spatiumque iuventae
transit et emeritis medii quoque temporis annis
labitur occiduae per iter declive senectae.
Subruit haec aevi demoliturque prioris
robora, fletque Milon senior, cum spectat inanes
230(illos, qui fuerant solidorum mole tororum
Herculeis similes!) fluidos pendere lacertos;
Flet quoque, ut in speculo rugas adspexit aniles,
Tyndaris et secum, cur sit bis rapta, requirit.
Tempus edax rerum, tuque, invidiosa vetustas,
235omnia destruitis, vitiataque dentibus aevi
paulatim lenta consumitis omnia morte.

Haec quoque non perstant, quae nos elementa vocamus,
quasque vices peragant, (animos adhibete!) docebo.
Quattuor aeternus genitalia corpora mundus
240continet; ex illis duo sunt onerosa suoque
pondere in inferius, tellus atque unda, feruntur,
et totidem gravitate carent nulloque premente
alta petunt, aer atque aere purior ignis.
Quae quamquam spatio distant, tamen omnia fiunt
245ex ipsis et in ipsa cadunt, resolutaque tellus
in liquidas rarescit aquas, tenuatus in auras
aeraque umor abit, dempto quoque pondere rursus
in superos aer tenuissimus emicat ignes.
Inde retro redeunt, idemque retexitur ordo;
250ignis enim densum spissatus in aera transit,
hic in aquas, tellus glomerata cogitur unda.