Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 5
Benjamin Oliver Foster, Ph.D., Ed.

16. priusquam a Delphis oratores redirent¹ Albanive prodigii piacula invenirentur, novi tribuni [p. 56] militum consulari potestate L. Iulius Iulus² L.³ Furius⁴ Medullinus quartum L. Sergius Fidenas A. Postumius Regillensis⁵ P. Cornelius Maluginensis A. Manlius magistratum inierunt. [2] eo anno Tarquinienses novi hostes exorti. qui quia⁶ multis simul bellis, Volscorum ad Anxur, ubi praesidium obsidebatur, Aequorum ad Labicos,⁷ qui Romanam ibi coloniam oppugnabant, ad hoc Veientique et Falisco et Capenati bello occupatos videbant Romanos, nec intra muros quietiora negotia esse certaminibus patrum ac plebis, [3?] inter haec locum iniuriae rati esse praedatum in agrum Romanum cohortes expeditas mittunt: aut enim passuros inultam eam iniuriam Romanos, ne novo bello se onerarent, aut exiguo eoque parum valido exercitu persecuturos. [4] Romanis indignitas maior quam cura populationis Tarquiniensium fuit; eo nec magno conatu suscepta nec in longum dilata res est. [5] A. Postumius⁸ et L. Iulius non iusto dilectu—etenim ab tribunis plebis impediebantur—sed prope voluntariorum quos adhortando incitaverant coacta manu per agrum Caeretem obliquis tramitibus egressi redeuntes a populationibus gravesque praeda Tarquinienses oppressere. [6] multos mortales obtruncant, omnes exuunt impedimentis, et receptis agrorum [p. 58] suorum spoliis Romam revertuntur. [7] biduum ad⁹ recognoscendas res datum dominis; tertio incognita —erant autem ea pleraque hostium ipsorum—sub hasta veniere, quodque inde redactum militibus est divisum.

[8] cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant. iamque Romani desperata ope humana fata et deos spectabant, cum legati ab Delphis venerunt sortem oraculi adferentes congruentem response captivi vatis: [9] “romane, aquam Albanam cave lacu contineri, cave in mare manare suo flumine sinas; emissam per agros rigabis dissipatamque rivis exstingues; [10] tum tu insiste audax hostium muris, memor quam per tot annos obsides urbem ex ea tibi his quae nunc panduntur fatis victoriam datam. [11] bello perfecto donum amplum victor ad mea templa portato, sacraque patria, quorum omissa cura est, instaurata ut adsolet facito.”