Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 4
Benjamin Oliver Foster, Ph.D., Ed.

3. cum maxime haec in senatu agerentur, Canuleius pro legibus suis et adversus consules ita disseruit: [2] "Quanto opere vos, Quirites, contemnerent patres, quam indignos ducerent qui una secum urbe intra eadem moenia viveretis, saepe [p. 264] equidem et ante videor animadvertisse, nunc tamen¹ maxime quod adeo atroces in has rogationes nostras coorti sunt, [3?] quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, et si non easdem opes habere, eandem tamen patriam incolere? [4] altera conubium petimus, quod finitimis externisque dari solet—nos quidem civitatem, quae plus quam conubium est, hostibus etiam victis dedimus; [5] —altera nihil novi ferimus, sed id quod populi est repetimus atque usurpamus, ut quibus velit populus Romanus honores mandet. [6] quid tandem est cur caelum ac terras misceant, cur in me impetus modo paene in senatu sit factus, negent se manibus temperaturos violaturosque denuntient sacrosanctam potestatem? [7] si populo Romano liberum suffragium datur, ut quibus velit consulatum mandet, et non praeciditur spes plebeio quoque, si dignus summo honore erit, apiscendi summi honoris, stare urbs haec non poterit? de imperio actum est? et perinde hoc valet, plebeiusne consul fiat, tamquam servum aut libertinum aliquis consulem futurum dicat? [8] ecquid² sentitis in quanto contemptu vivatis? lucis vobis huius partem, si liceat, adimant; quod spiratis, quod vocem mittitis, quod formas hominum habetis, indignantur; [9] quin etiam, si dis placet, nefas aiunt esse consulem plebeium fieri. obsecro vos, si non ad [p. 266] fastos, non ad commentarios pontificum admittimur,³ ne ea quidem scimus quae omnes peregrini etiam sciunt, consules in locum regum successisse nec aut iuris aut maiestatis quicquam habere quod non in regibus ante fuerit? [10] en unquam⁴ creditis fando auditum esse Numam Pompilium, non modo non patricium sed ne civem quidem Romanum, ex Sabino agro accitum, populi iussu, patribus auctoribus⁵ Romae regnasse? [11] L. deinde Tarquinium, non Romanae modo, sed ne Italicae quidem gentis, Demarati Corinthii filium, incolam ab Tarquiniis, vivis liberis Anci, regem factum? [12] Ser. Tullium post hunc, captiva Corniculana natum, patre nullo, matre serva, ingenio virtute regnum tenuisse? quid enim de T. Tatio Sabino dicam, quem ipse Romulus, parens urbis, in societatem regni accepit? [13] ergo dum nullum fastiditur genus in quo eniteret virtus, crevit imperium Romanum. paeniteat nunc vos plebeii consulis, cum maiores nostri advenas reges non fastidierint et ne regibus quidem exactis clausa urbs fuerit peregrinae virtuti? [14] claudiam certe gentem post reges exactos ex Sabinis non in civitatem modo accepimus sed etiam in patriciorum [p. 268] numerum. [15] ex peregrinone patricius, deinde consul⁶ fiat, civis Romanus si sit ex plebe, praecisa consulatus spes erit? [16] utrum tandem non credimus fieri posse ut vir fortis ac strenuus, pace belloque bonus, ex plebe sit, Numae, L. Tarquinio, Ser. tullio similis, an, [17?] ne si sit quidem, ad gubernacula rei publicae accedere eum patiemur, potiusque decemviris, taeterrimis mortalium, qui tamen⁷ omnes ex patribus erant, quam optimis regum, novis hominibus, similes consules sumus habituri?