Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 4
Robert Seymour Conway, Charles Flamstead Walters, Ed.

53. M. Aemilio C. Ualerio Potito consulibus bellum Aequi parabant, Uolscis, quamquam non publico consilio capessentibus arma, uoluntariis mercede secutis militiam. [2] ad quorum famam hostium—iam enim in Latinum Hernicumque transcenderant agrum—dilectum habentem Ualerium consulem M. Menenius tribunus plebis legis agrariae lator cum impediret auxilioque tribuni nemo inuitus sacramento diceret, [3] repente nuntiatur arcem Caruentanam ab hostibus occupatam esse. [4] ea ignominia accepta cum apud patres inuidiae Menenio fuit, tum ceteris tribunis, iam ante praeparatis intercessoribus legis agrariae, praebuit iustiorem causam resistendi collegae. [5] itaque cum res diu ducta per altercationem esset, consulibus deos hominesque testantibus quidquid ab hostibus cladis ignominiaeque aut iam acceptum esset aut immineret culpam penes Menenium fore qui dilectum impediret, [6] [p. 4081]Menenio contra uociferante, si iniusti domini possessione agri publici cederent, se moram dilectui non facere, decreto interposito nouem tribuni sustulerunt certamen pronuntiaueruntque ex collegii sententia: [7] C. Ualerio consuli se, damnum aliamque coercitionem aduersus intercessionem collegae dilectus causa detractantibus militiam inhibenti, auxilio futuros esse. [8] hoc decreto consul armatus cum paucis appellantibus tribunum collum torsisset, metu ceteri sacramento dixere. [9] ductus exercitus ad Caruentanam arcem, quamquam inuisus infestusque consuli erat, impigre primo statim aduentu deiectis qui in praesidio erant arcem recipit; praedatores ex praesidio per neglegentiam dilapsi occasionem aperuere ad inuadendum. [10] praedae ex adsiduis populationibus, quod omnia in locum tutum congesta erant, fuit aliquantum. uenditum sub hasta consul in aerarium redigere quaestores iussit, tum praedicans participem praedae fore exercitum cum militiam non abnuisset. [11] auctae inde plebis ac militum in consulem irae. itaque cum ex senatus consulto urbem ouans introiret, alternis inconditi uersus militari licentia iactati quibus consul increpitus, [12] Meneni celebre nomen laudibus fuit, cum ad omnem mentionem tribuni fauor circumstantis populi plausuque et adsensu cum uocibus militum certaret. [13] plusque ea res quam prope sollemnis militum lasciuia in consulem curae patribus iniecit; et tamquam haud dubius inter tribunos militum honos Meneni si peteret consularibus comitiis est exclusus.