Hide browse bar
Your current position in the text is marked in blue. Click anywhere in the
line to jump to another position:
Search the Perseus Catalog for:
Table of Contents:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
13. conspectum tam triste supplicium fregit
animos Campanorum.
concursus ad curiam populi
factus coegit Loesium senatum vocare;
et primoribus,
qui iam diu publicis consiliis aberant,
propalam
minabantur,
nisi venirent in senatum,
circa domos
eorum ituros se et in publicum omnis vi extracturos
esse.
is timor frequentem senatum magistratui
praebuit.
[
2]
ibi cum ceteri de legatis mittendis ad
imperatores Romanos agerent,
Vibius Virrius,
qui
[p. 48]
defectionis auctor ab Romanis fuerat,
interrogatus1
[
3?]
sententiam negat eos qui de legatis et de pace ac
deditione loquantur meminisse nec quid facturi
fuerint,
si Romanos in potestate habuissent,
nec quid
ipsis patiendum sit.
[
4]
“
quid?
vos”
inquit “
eam
deditionem fore censetis qua quondam,
ut adversus
Samnites auxilium impetraremus,
nos nostraque
omnia Romanis dedidimus?
2
[
5]
iam e memoria excessit quo tempore et in qua fortuna a populo Romano defecerimus?
iam,
quem ad modum in defectione praesidium,
quod poterat emitti,
per cruciatum et
ad contumeliam necarimus?
[
6]
quotiens in obsidentis
quam inimice eruperimus,
castra oppugnarimus,
Hannibalem vocaverimus ad opprimendos eos?
hoc,
quod recentissimum est,
ad oppugnandam
Romam hinc eum miserimus?
[
6]
age contra,
quae illi
infeste in nos fecerint,
repetite,
ut ex eo quid speretis
habeatis.
cum hostis alienigena in Italia esset,
et
Hannibal hostis,
et cuncta bello arderent,
omissis
omnibus,
omisso ipso Hannibale,
ambo consules et
duo consulares exercitus ad Capuam oppugnandam
miserunt.
[
8]
alterum annum circumvallatos inclusosque
nos fame macerant,
et ipsi nobiscum ultima pericula
et3 gravissimos labores perpessi,
circa vallum ac fossas saepe trucidati ac prope ad extremum castris exuti.
[
9]
sed omitto haec:
vetus atque usitata res est
[p. 50]
in oppugnanda hostium urbe labores ac pericula pati.
4 illud irae atque odii exsecrabilis5 indicium est:
[
10]
Hannibal ingentibus copiis peditum equitumque castra oppugnavit et ex parte cepit:
tanto periculo nihil moti sunt ab obsidione.
profectus trans Volturnum perussit Calenum agrum:
nihil tanta sociorum clade avocati sunt.
[
11]
ad ipsam urbem
Romam infesta signa ferri iussit:
eam quoque
tempestatem imminentem spreverunt.
transgressus
Anienem6 tria milia passuum ab urbe castra posuit,
postremo ad moenia ipsa et ad portas accessit;
Romam se adempturum eis,
nisi omitterent Capuam,
ostendit:
non omiserunt.
[
12]
feras bestias caeco impetu ac rabie concitatas,
si ad cubilia et catulos earum ire pergas,
ad opem suis ferendam avertas:
Romanos Roma circumsessa,
[
13?]
coniuges,
liberi,
quorum
ploratus hinc prope exaudiebantur,
arae,
foci,
deum
delubra,
sepulcra maiorum temerata ac violata a
Capua non averterunt;
tanta aviditas supplicii
expetendi,
tanta sanguinis nostri hauriendi est
sitis.
[
14]
nec iniuria forsitan;
nos quoque idem
fecissemus,
si data fortuna esset.
Itaque quoniam
aliter dis immortalibus est visum,
cum mortem ne
recusare quidem debeam,
cruciatus contumeliasque
quas parat hostis,
dum liber,
dum mei potens sum,
effugere morte praeterquam honesta,
etiam leni
possum.
[
15]
non videbo Ap.
Claudium et Q.
Fulvium
victoria insolenti subnixos,
neque vinctus per urbem
[p. 52]
Romanam triumphi spectaculum trahar,
ut deinde in7 carcerem8 conditus exspirem9 aut ad10 palum deligatus,
lacerato virgis tergo,
cervicem securi Romanae subiciam;
nec dirui incendique patriam videbo,
nec rapi ad stuprum matres Campanas virginesque et ingenuos pueros.
[
16]
albam,
unde ipsi oriundi erant,
a fundamentis proruerunt,
ne stirpis,
11 ne memoria originum suarum exstaret:
nedum eos Capuae parsuros credam,
cui infestiores quam Carthagini sunt.
[
17]
Itaque quibus vestrum ante fato cedere quam haec tot tam acerba videant in animo est,
iis apud me hodie epulae instructae parataeque sunt.
[
18]
satiatis vino ciboque poculum idem quod mihi datum fuerit circumferetur;
ea potio corpus a cruciatu,
animum a contumeliis,
oculos,
auris a videndis audiendisque omnibus acerbis indignisque quae manent victos vindicabit.
parati erunt qui magno rogo in propatulo aedium accenso corpora exanima iniciant.
haec una via et honesta et libera ad mortem.
[
19]
et
ipsi virtutem mirabuntur hostes,
et Hannibal fortis
socios sciet ab se desertos ac proditos esse.”