Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 2
Benjamin Oliver Foster, Ph.D., Ed.

23. sed et bellum Volscum imminebat, et civitas secum ipsa discors intestine inter patres plebemque flagrabat odio, maxime propter nexos ob aes alienum. [2] fremebant se foris pro libertate et [p. 290] imperio dimicantes domi a civibus captos et oppressos¹ esse, tutioremque in bello quam in pace et inter hostis quam inter civis libertatem plebis esse; invidiamque eam sua sponte gliscentem insignis unius calamitas accendit. [3] magno natu quidam cum omnium malorum² suorum insignibus se in forum proiecit. obsita erat squalore vestis, foedior corporis habitus pallore ac macie perempti; [4] ad hoc promissa barba et capilli efferaverant speciem oris. noscitabatur tamen in tanta deformitate, et ordines duxisse aiebant aliaque militia decora volgo miserantes eum iactabant; ipse testes honestarum aliquot locis pugnarum cicatrices adverso pectore ostentabat. [5] sciscitantibus unde ille habitus, unde deformitas, cum circumfusa turba esset prope in contionis modum, Sabino bello ait se militantem, quia propter populationes agri non fructu modo caruerit, sed villa incensa fuerit, direpta omnia, pecora abacta, tributum iniquo suo tempore imperatum, aes alienum fecisse. [6] id cumulatum usuris primo se agro paterno avitoque exuisse, deinde fortunis aliis, postremo velut tabem pervenisse ad corpus; ductum se ab creditore non in servitium, sed in ergastulum et carnificinam esse. [p. 292] [7] inde ostentare tergum foedum recentibus vestigiis³ verberum. ad haec visa auditaque clamor ingens oritur. non iam foro se tumultus continet⁴ sed passim totam urbem pervadit. [8] nexi⁵ vincti solutique se undique in publicum proripiunt, implorant Quiritium fidem. nullo loco deest seditionis voluntarius comes; multis passim agminibus per omnes vias cum clamore in forum curritur. [9] magno cum periculo suo qui forte patrum in foro erant in eam turbam inciderunt; [10] nec temperatum manibus foret, ni propere consules, P. Servilius et Ap. Claudius, ad comprimendam seditionem intervenissent. at in eos multitudo versa ostentare vincula sua deformitatemque aliam. [11] haec se meritos dicere exprobrantes suam quisque alius alibi militiam; postulare multo minaciter magis quam suppliciter ut senatum vocarent; curiamque ipsi futuri arbitri moderatoresque publici consilii circumsistunt. [12] pauci admodum patrum, quos casus obtulerat, contracti ab consulibus: ceteros metus non curia modo sed etiam foro arcebat, nec agi quicquam per infrequentiam poterat senatus. [13] tum vero eludi atque extrahi se multitudo putare,⁶ et patrum qui abessent non casu, non metu, sed impediendae rei causa abesse, et consules ipsos [p. 294] tergiversari, nec dubie ludibrio esse miserias suas.⁷ [14] iam prope erat ut ne consulum quidem maiestas coerceret iras hominum, cum, incerti morando an veniendo plus periculi contraherent, tandem in senatum veniunt; frequentique tandem curia non modo inter patres sed ne inter consules quidem ipsos satis conveniebat. [15] Appius, vehementis ingenii vir, imperio consulari rem agendam censebat: uno aut altero arrepto quieturos alios; Servilius, lenibus remediis aptior, concitatos animos flecti quam frangi putabat cum tutius tum facilius esse.