Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
45. consules quoque Romani nihil praeterea aliud
quam suas vires, sua arma horrebant.
[2]
memoria pessimi proximo bello exempli terrebat, ne rem committerent eo, ubi duae simul acies timendae essent. itaque
castris se tenebant, tam ancipiti periculo aversi: diem
tempusque forsitan ipsum leniturum iras sanitatemque
animis adlaturum.
[3]
Veiens hostis Etruscique eo magis
praepropere agere; lacessere ad pugnam primo obequitando castris provocandoque, postremo, ut nihil movebant, qua consules ipsos, qua exercitum increpando:
[4]
simulationem intestinae discordiae remedium timoris
inventum, et consules magis non confidere quam non
credere suis militibus; novum seditionis genus, silentium otiumque inter armatos. ad haec in novitatem
generis originisque qua falsa, qua vera iacere.
[5]
haec
cum sub ipso vallo portisque streperent, haud aegre
consules pati; at inperitae multitudini nunc indignatio,
nunc pudor pectora versare et ab intestinis avertere
malis: nolle inultos hostes, nolle successum non patribus, non consulibus; externa et domestica odia certare
in animis.
[6]
tandem superant externa; adeo superbe insolenterque hostis eludebat. frequentes in praetorium
conveniunt; poscunt pugnam, postulant, ut signum
detur.
[7]
consules velut deliberabundi capita conferunt, diu
conloquuntur. pugnare cupiebant, sed retro revocanda
et abdenda cupiditas erat, ut adversando remorandoque
incitato semel militi adderent impetum.
[8]
redditur responsum inmaturam rem agi, nondum tempus pugnae
esse; castris se tenerent. edicunt inde, ut abstineant
[p. 118]
pugna: si quis iniussu pugnaverit, ut in hostem animadversuros.
[9]
ita dimissis, quo minus consules velle credunt,
crescit ardor pugnandi. accendunt insuper hostes ferocius multo, ut statuisse non pugnare consules cognitum
est:
[10]
quippe inpune se insultaturos, non credi militi
arma, rem ad ultimum seditionis erupturam, finemque
venisse Romano imperio. his freti occursant portis,
ingerunt probra, aegre abstinent, quin castra oppugnent.
enimvero non ultra contumeliam pati Romanus posse;
[11]
totis castris undique ad consules curritur; non iam
sensim, ut ante, per centurionum principes postulant,
sed passim omnes clamoribus agunt. matura res erat;
tergiversantur tamen.
[12]
Fabius deinde, ad crescentem
tumultum iam metu seditionis collega concedente, cum
silentium classico fecisset: 'ego istos, Cn. Manli, posse
vincere scio;
[13]
velle ne scirem, ipsi fecerunt. itaque
certum atque decretum est non dare signum, nisi victores se redituros ex hac pugna iurant. consulem Romanum miles semel in acie fefellit, deos numquam
fallet.' centurio erat M. Flavoleius, inter primores
pugnae flagitator. '
[14]
victor' inquit, 'M. Fabi, revertar
ex acie.' si fallat, Iovem patrem Gradivumque Martem
aliosque iratos invocat deos. idem deinceps omnis exercitus in se quisque iurat. iuratis datur signum;
arma capiunt; eunt in pugnam irarum speique pleni.
nunc iubent Etruscos probra iacere,
[15]
nunc armati sibi
quisque lingua promptum hostem offerri.
[16]
omnium illo
die, qua plebis, qua patrum, eximia virtus fuit; Fabium
nomen Fabia gens maxime enituit. multis civilibus
certaminibus infensos plebis animos illa pugna sibi
reconciliare statuunt.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.