Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
48. huic orationi Servius cum intervenisset1 trepido nuntio excitatus, extemplo a vestibulo curiae
magna voce “ Quid hoc,” inquit, “Tarquini, rei est?
qua tu audacia me vivo vocare ausus es patres aut in
sede considere mea?”
[2]
cum ille ferociter ad haec,
se patris sui tenere sedem, multo quam servum
potiorem filium regis regni heredem, satis illum diu
per licentiam eludentem insultasse dominis, clamor
ab utriusque fautoribus oritur, et concursus populi
fiebat in curiam, apparebatque regnaturum qui vicisset.
[3]
tum Tarquinius necessitate iam etiam ipsa
cogente ultima audere, multo et aetate et viribus
validior, medium arripit Servium elatumque e curia
in inferiorem partem per gradus deiecit; inde ad
cogendum senatum in curiam rediit.
[4]
fit fuga regis
apparitorum atque comitum: ipse prope exsanguis
cum sine regio comitatu domum se reciperet ab iis,2 qui missi ab Tarquinio fugientem consecuti erant
interficitur.
[5]
creditur, quia non abhorret a cetero
scelere, admonitu Tulliae id factum. carpento certe,
id quod satis constat, in forum invecta, nec reverita
coetum virorum, evocavit virum e curia regemque
prima appellavit.
[6]
a quo facessere iussa ex tanto
tumultu, cum se domum reciperet pervenissetque ad
summum Cyprium vicum, ubi Dianium nuper fuit,
[p. 170]
flectenti carpentum dextra in Urbium clivum ut in3 collem Esquiliarum eveheretur, restitit pavidus atque inhibuit frenos is qui iumenta agebat, iacentemque
dominae Servium trucidatum ostendit.
[7]
foedum
inhumanumque inde traditur scelus, monumentoque
locus est—Sceleratum vicum vocant—quo amens
agitantibus furiis sororis ac viri, Tullia per patris
corpus carpentum egisse fertur, partemque sanguinis
ac caedis paternae cruento vehiculo, contaminata
ipsa respersaque, tulisse4 ad penates suos virique sui, quibus iratis malo regni principio similes propediem exitus sequerentur.
[8]
Ser. Tullius regnavit annos quattuor et quadraginta ita ut bono etiam moderatoque succedenti
regi difficilis aemulatio esset. ceterum id quoque
ad gloriam accessit quod cum illo simul iusta ac legitima regna occiderunt.
[9]
id ipsum tam mite ac tam
moderatum imperium tamen, quia unius esset, deponere eum in animo habuisse quidam auctores sunt,
ni scelus intestinum liberandae patriae consilia agitanti5 intervenisset.
Livy. Books I and II With An English Translation. Cambridge. Cambridge, Mass., Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1919.
The Annenberg CPB/Project provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.