Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
26. priusquam inde digrederentur, roganti
Mettio, ex foedere icto, quid imperaret, imperat
Tullus uti iuventutem in armis habeat: usurum se
eorum opera, si bellum cum Veientibus foret. ita
exercitus inde domos abducti.
[2]
princeps Horatius
ibat trigemina spolia prae se gerens; cui soror virgo,
quae desponsa uni ex Curiatiis fuerat, obvia ante
portam Capenam fuit; cognitoque super umeros fratris paludamento sponsi, quod ipsa confecerat, solvit
crines et flebiliter nomine sponsum mortuum appellat.
[3]
movet feroci iuveni animum conploratio sororis
in victoria sua tantoque gaudio publico. stricto
itaque gladio simul verbis increpans transfigit
puellam.
[4]
“abi hinc cum immaturo amore ad
sponsum” inquit, “oblita fratrum mortuorum vivique, oblita patriae.
[5]
sic eat quaecumque Romana
lugebit hostem.”
atrox visum id facinus patribus plebique, sed
recens meritum facto obstabat. tamen raptus in ius
ad regem. rex, ne ipse tam tristis ingratique ad
volgus iudicii ac1 secundum iudicium supplicii auctor
[p. 92]
esset, concilio populi advocato “duumviros,” inquit,2 “qui Horatio perduellionem iudicent, secundum legem facio.”
[6]
lex horrendi carminis erat: duumviri perduellionem iudicent; si a duumviris provocarit, provocatione certato; si vincent, caput obnubito; infelici arbori reste suspendito; verberato vel
intra pomerium vel extra pomerium.
[7]
hac lege
duumviri creati. qui se absolvere non rebantur ea
lege ne innoxium quidem posse, cum condemnassent,
tum alter ex iis3 “ P. Horati, tibi perduellionem iudico,” inquit; “i, lictor,4 colliga manus.”
[8]
accesserat lictor iniciebatque laqueum. tum Horatius auctore Tullo, clemente legis interprete, “provoco,” inquit. itaque5 provocatione certatum ad populum est.
[9]
moti homines sunt in eo iudicio maxime P. Horatio patre proclamante se filiam iure caesam iudicare: ni ita esset, patrio iure in filium6 animadversurum fuisse. orabat deinde, ne se, quem paulo ante cum egregia stirpe conspexissent, orbum liberis facerent.
[10]
inter haec senex iuvenem amplexus, spolia Curiatiorum fixa eo loco qui nunc pila Horatia appellatur ostentans, “huncine” aiebat, “quem modo [p. 94]
decoratum ovantemque victoria incedentem vidistis,7 Quirites, eum sub furca vinctum inter verbera et cruciatus videre potestis? quod vix Albanorum oculi tam deforme spectaculum ferre possent.
[11]
I, lictor, colliga manus, quae paulo ante armatae imperium populo Romano pepererunt. I, caput obnube liberatoris urbis huius; arbore infelici suspende; verbera vel intra pomerium, modo inter illa pila et spolia hostium, vel extra pomerium, modo inter sepulcra
Curiatiorum. quo enim ducere hunc iuvenem potestis, ubi non sua decora eum a tanta foeditate
supplicii vindicent?”
[12]
non tulit populus nec patris
lacrimas nec ipsius parem in omni periculo animum,
absolveruntque admiratione magis virtutis quam iure
causae. itaque, ut caedes manifesta aliquo tamen
piaculo lueretur, imperatum patri ut filium expiaret
pecunia publica.
[13]
is quibusdam piacularibus sacrificiis factis, quae deinde genti Horatiae tradita sunt,
transmisso per viam tigillo capite adoperto velut sub
iugum misit iuvenem. id hodie quoque publice
semper refectum manet: sororium tigillum vocant.
[14]
Horatiae sepulcrum, quo loco corruerat icta, constructum est saxo quadrato.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.