T. Maccius Plautus, Aulularia
F. Leo, Ed.

Evclio

Praesagibat mi animus frustra me ire, quom exibam domo;

itaque abibam invitus; nam neque quisquam curialium

venit neque magister quem dividere argentum oportuit.

nunc domum properare propero, nam egomet sum hic, animus domi est.

Meg.

5Salvos atque fortunatus, Euclio, semper sies.

Evcl.

Di te ament, Megadore.

M.
Quid tu? recten atque ut vis vales?

Evcl.

Non temerarium est, ubi dives blande appellat pauperem.

iam illic homo aurum scit me habere, eo me salutat blandius.

Meg.

Ain tu te valere?

Evcl.
Pol ego haud perbene a pecunia.

Meg.

10Pol si est animus aequos tibi, sat hábes qui bene vitam colas.

Evcl.

Anus hercle huic indicium fecit de auro, perspicue palam est,

cui ego iam linguam praecidam atque oculos effodiam domi.

Meg.

Quid tu solus tecum loquere?

Evcl.
Meam pauperiem conqueror.

virginem habeo grandem, dote cassam atque inlocabilem,

15neque eam queo locare cuiquam.

Meg.
Tace, bonum habe animum, Euclio.

dabitur, adiuvabere a me. dic, si quid opust, impera.

Evcl.

Nunc petit, cum pollicetur; inhiat aurum ut devoret.

altera manu fert lapidem, panem ostentat altera.

nemini credo qui large blandust dives pauperi:

20ubi manum inicit benigne, ibi onerat aliqua zamia.

ego istos novi polypos, qui ubi quidquid tetigerunt tenent.

Meg.

Da mi operam parumper. paucis, Euclio, est quod te volo

de communi re appellare mea et tua.

Evcl.
Ei misero mihi,

aurum mi intus harpagatum est. nunc hic eam rem volt, scio,

25mecum adire ad pactionem. verum intervisam domum.

Meg.

Quo abis?

Evcl.
Iam ad te revortar: nunc est quod visam domum.—

Meg.

Credo edepol, ubi mentionem ego fecero de filia,

mi ut despondeat, sese a me derideri rebitur;

neque illo quisquam est alter hodie ex paupertate parcior.

Evcl.

30Di me servant, salva res est. salvom est si quid non perit.

nimis malé timui. prius quam íntro redii, exanimatus fui.

redeo ad te, Megadore, si quid me vis.

Meg.
Habeo gratiam.

quaeso, quod te percontabor, ne id te pigeat proloqui.

Evcl.

Dum quidem né quid perconteris quod non lubeat proloqui.

Meg.

35Dic mihi, quali me arbitrare genere prognatum?

Evcl.
Bono.

M.

Quid fide?

E.
Bona.

M.
Quid factis?

E.
Neque malis neque improbis.

Meg.

Aetatem meam scís?

Evcl.
Scio esse grandem, item ut pecuniam.

Meg.

Certe edepol equidem te civem sine mala omni malitia

semper sum arbitratus et nunc arbitror.

Evcl.
Aurum huic olet.

40quid nunc me vis?

Meg.
Quoniam tu me et ego te qualis sis scio,

quae res recte vortat mihique tibique tuaeque filiae,

filiam tuám mi uxorem posco. promitte hoc fore.

Evcl.

Heia, Megadore, haud decorum facinus tuis factis facis,

ut inopem atque innoxium abs te atque abs tuis me inrideas.

45nam de te neque re neque verbis merui ut faceres quod facis.

Meg.

Neque edepol ego te derisum venio neque derideo,

neque dignum arbitror.

Evcl.
Cur igitur poscis meam gnatam tibi?

Meg.

Vt propter me tibi sit melius mihique propter te et tuos.

Evcl.

Venit hoc mihi, Megadóre, in mentem, ted esse hominem divitem,

50factiosum, me autem esse hominem pauperum pauperrimum;

nunc si filiam locassim meam tibi, in mentem venit

te bovem esse et me esse asellum: ubi tecum coniunctus siem,

ubi onus nequeam ferre pariter, iaceam ego asinus in luto,

tu me bos magis haud respicias, gnatus quasi numquam siem.

55et te utar iniquiore ét meus me ordo inrideat,

neutrubi habeam stabile stabulum, si quid divorti fuat:

asini me mordicibus scindant, boves incursent cornibus.

hoc magnum est periclum, ab asinis ad boves transcendere.

Meg.

Quam ad probos propinquitate proxime te adiunxeris,

60tam optumum est. tu condicionem hanc accipe, ausculta mihi,

atque eam desponde mi.

Evcl.
At nihil est dotis quod dem.

M.
Ne duas.

dum modó morata recte veniat, dotata est satis.

Evcl.

Eo dico, ne me thensauros repperisse censeas.

Meg.

Novi, ne doceas. desponde.

Evcl.
Fiat. sed pro Iuppiter,

65num égo disperii?

M.
Quíd tibi est?

E.
Quid crepuit quasi ferrum modo?—

Meg.

Hic apud me hortúm confodere iussi. sed ubi hic est homo?

abiit neque me certiorem fecit. fastidit mei,

quia videt me suam amicitiam velle: more hominum facit;

nam si opulentus it petitum pauperioris gratiam,

70pauper metuit congrediri, per metum male rem gerit.

idem, quando occasio illaec periit, post sero cupit.

Evcl.

Si hercle ego te non elinguandam dedero usque ab radicibus,

impero auctorque ego sum, ut tu me cuivis castrandum loces.

Meg.

Video hercle ego te me arbitrari, Eúclio, hominem idoneum,

75quem senecta aetate ludos facias, haud merito meo.

Evcl.

Neque edepol, Megadore, facio, neque, si cupiam, copia est.

Meg.

Quid nunc? etiam mihi despondes filiam?

Evcl.
Illis legibus,

cum illa dote quam tibi dixi.

Meg.
Sponden ergo?

Evcl.
Spondeo.

Meg.

Di bene vertant.

Evcl.
Ita di faxint. illud facito ut memineris,

80convenisse ut ne quid dotis mea ad te afferret filia.

Meg.

Memini.

Evcl.
At scio quo vos soleatis pacto perplexarier:

pactum non pactum est, non pactum pactum est, quod vobis lubet.

Meg.

Nulla controversia mihi tecum erit. sed nuptias

num quae causa est quin faciamus hodie?

Evcl.
Immo edepol optuma.

Meg.

85Ibo igitur, parabo. numquid me vis?

Evcl.
Istuc. ei et vale.

Meg.

Heus, Pythodice, sequere propere me ad macellum strenue.—

Evcl.

Illic hinc abiit. di immortales, obsecro, aurum quid valet.

credo ego illúm iam inaudivisse mi esse thensaurum domi.

id inhiat, ea affinitatem hanc obstinavit gratia.